Jan 18th, 2022 by Panglosss

‘ In goed Nederlands: quot homines tot sententiae. Zoveel hoofden, zoveel zinnen.’

– Hoezo mensen? Udang, dat zijn garnalen. Wacht even, dan klopt het dus toch. Veel garnalen veel zout, veel mensen veel manieren van doen. Dit is letterlijk vertaald. Veel mensen hebben gernalenhersens, en dat beweren, is zwaar beledigend voor de garnalen.’

Lopez: ‘ Goed, zo kan ‘ie wel weer. Groningen Merdeka! Oftewel: Groningen Vrij! Maar …. verzoeke beschaafd, netjes, welgemanierd, op te treden en rekening te houden met andermans gevoelens, oftewel in het Indonesisch: Mohon, bertingkah laku halus serta menjaga perasaan orang lain … Ik heb het uiteraard over die bersiap (brrrrrrrr sie-ap) perkara. Grappig: bersih betekent schoon, rein, maar bersiap betekent heisa en ophef ….. Zo zie je maar dat woorden ertoe doen.‘

Surya: ‘ Okay, betul, baik, maarre je moet ook weer niet overdrijven. Jahar ging er inderdaad met gestrekt been in toen hij suggereerde: “Nodig een gast-conservator uit West-Nieuw-Guinea (Irian Barat) uit, of uit Acheh, Maluku, Bali, of ieder ander buitengewest en laat die eens vertellen over vermeend/ervaren racisme vanwege ‘de’ Javanen. Dan zul je eens wat te horen krijgen.” Trouwens, waarom mochten bijvoorbeeld bepaalde straatnamen in Jakarta niet, of zoals bijvoorbeeld Jalan Teungku Chik di Tiro, slechts met grote moeite – en dan nog maar voor en poosje? Angst voor centrifugale krachten, meneer. Wat is er met Chris Soumokil gebeurd?
Niet onbegrijpelijk, want stel je voor dat er een kink in die kabel komt en de gordel van smaragd ergens knapt. Dan houd je niets over. Nu is het weliswaar vaak krabben vanwege jeukende gordelroos, maar er bestaat tenminste zoiets als een land met de naam Indonesia.

Er was een liedje dat ging: dari barat sampai ketimur berjajar pulau pulau. Dat berjajar (op een rij, in het gelid zetten, aaneen rijgen > de verspreide eilanden dus; sambung-menyambung = aan elkaar knopen, met elkaar verbinden) werd gezongen steeds vaker vervangen door menjajah, hetgeen betekent: met geweld onderwerpen, koloniseren. Dat liedje werd weliswaar niet verboden, maar de ambitie is in de nieuwe versie beperkter, begrensder, geworden. Nu zingt men niet meer van het Oosten naar het Westen, maar: Dari Sabang Sampai Merauke / Van Sabang (in het Westen/barat) tot Merauke (in het Oosten/timur/Nieuw Guinea). De wijs is dezelfde gebleven, maar de buitengrenzen worden benoemd. Er zal niet verder worden gekoloniseerd. Want dan zou er een nieuw liedje moeten komen. Je kunt toch beter niet menjajah zingen zo dat je buurman het zou kunnen horen.

Cilik merkte droog op dat de Papua’s nog steeds gedékoloniseerd worden, door de Indonesiërs (meestal Javanen). En wel zo grondig dat er geen bos meer over blijft (vanwege de illegale houtkap) en de bodem compleet wordt verruïneerd (grove mijnbouw), memperkosa tanah. Nou, dat heet: not mince words, oftewel: terus terang saja. Papua’s worden behandeld als derderangs mensen, of nog beroerder, nog minder dan apen.
Tja, en dat wordt dan aangemerkt als “er met gestrekt been” (secara kasar) in gaan. Best mogelijk, en je koopt er inderdaad weinig voor. Het genereert enkel animositeit.
Volgens Cilik is het projectie; sommige Indonesiërs in het buitenland, projecteren het racisme waar zij zich zelf aan bezondigen en dat zij welicht thuis zelf ervaren (of menen te ervaren) op buitenlanders. Zeker wanneer ze zich in de voordelige positie van de underdog bevinden – hier: ex-gekoloniseerden versus voormalige kolonisatoren. Het zou kunnen. Ik kan wel een eind met Ciliks theorie meegaan, ook al vind ik hem erg speculatief. Wat zegt Freud erover?’

Surya: ‘ Zeg, Groningers, zijn dus de Papua’s van Nederland. Nou, wie zou er aan deze vergelijking aanstoot kunnen nemen? Er is zowaar en zelfs een nieuwe Goeverneur-Generaal voor Groningen benoemd, te weten de VVD’er Johan Remkes.‘

Lopez: ‘ Dat is waarachtig waar! Nou, dan weten we zeker dat Groningen wordt uitgeperst. Dat kun je alvast in de Max Havelaar nalezen. Alle gas wordt onder ze vandaag gepompt en de baten verdwijnen linea recta naar Den Haag. Groningen is een doodordinair wingewest voor het Westen. Gekneveld worden we trouwens allemaal – vanwege het virus.’

Surya: ‘ Mevrouw Pendoppopoh had heerlijke sajur lodeh gemaakt, maar dan echt op z’n soendanees, met dikke santen. Jammie. Ik heb me een maagverzakking gegeten. Ja, ik was een paar dagen geleden bij ze. Meneer Pendoppopoh ging los op zijn gitaar en ukelele, met keroncong-liederen en we hebben met de tekst erbij gezongen. Het viel me mee wat ik nog aan Indonesisch versta en begrijp.’

Lopez: ‘ Jij bent er twee jaar geleden nog uitgebreid geweest, en toen kon je je gewoon redden. Ik vind het altijd weer grappig dat Indonesiërs nooit geloven dat jij en ik in Indonesia zijn geboren, hoewel we accentloos Indonesisch spreken, met het correcte idioom. Ze geloven het gewoon niet.’

Surya: ‘ Het brengt ze in verwarring, ja. Hoe kàn dat nou, je gedraagt je niet als een Indonesiër, je beweegt anders, je staat anders enzovoorts, maar je spreekt accentloos Indonesisch. Erg geestig.’

Lopez: ‘ Misschien ruiken we zelfs anders. Ik zet Aku van Chairil Anwar op de site; binatang jalang, dari kumpulannya terbuang.’

Surya: ‘Ik blijf het een mooie taal vinden, ik ga het weer oppoetsen. O ja, ik heb wat keroncong-balades opgeduikeld en die zet ik er ook maar bij. Je kunt de teksten er makkelijk bij vinden. Een heel apart genre, die keroncong balades. De teksten zijn bij elkaar geharkt, ze springen qua verhaal van de hak op de tak, ze raken logischerwijze kant noch wal en toch kloppen ze feilloos. Uiterst curieus.’