Margot Dijkgraaf – NRC 9 maart 2023 < < < In de herfst van 2000 treedt Michel Houellebecq op in Amsterdam. Op de tijd dat ik met hem heb afgesproken, in zijn hotel, komt hij niet opdagen. Rond middernacht stommelt hij binnen. Terug van de wallen. Met zijn parka nog aan gaat hij in bed liggen en dirigeert zijn bandleden en zijn vrouw om hem heen. Ze moeten tegen de muren blijven staan, zo klein is de kamer. Ik word op het voeteneind geplant. Zijn vrouw – minirok, zwarte netkousen – krijgt de opdracht koffie te zetten, met het espressoapparaat dat ze speciaal voor hem heeft meegenomen. Ook zij moet blijven staan, het espressoapparaat balancerend op haar vlakke hand. Grijnzend van genoegen houdt hij, als een achttiende-eeuwse Franse vorst, van onder zijn donzen dekbed audiëntie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/03/data97802346-1b6a96.jpg){kind=link}
In Anéantir slaat Houellebecq zeker niet waar het pijn doet. Hij prikt een beetje in de wond, zoekt naar een pleister, terwijl hij, in zichzelf gekeerd, een traantje laat over het menselijk tekort en treurt over de teloorgang die hij om zich heen ziet. De tragische romanticus, die Houellebecq ook is, krijgt hier de overhand.
Stap voor stap gaat de schrijver op zijn hoofdpersonen lijken en wordt hij een karikatuur van zichzelf. Steeds vaker krijgt hij als publiek persoon het stempel ‘reactionair’, steeds meer ontspoort hij naar rechts, blijkt hij een aanhanger te zijn van de theorie van ‘de grote omvolking’. In een recent gesprek met de filosoof Michel Onfray, in het tijdschrift Front populaire, betoogt Houellebecq dat dit geen theorie is, maar ‘een feit’. > > > > >
*
‘ Het thema van “De grote omvolking” is tabou, in ieder geval niet bon ton – onder “beschaafde mensen” beweert men.’
– ‘ Terwijl we verzuipen in de exoten ……?’
‘ “We verzuipen in de exoten die niet verzopen zijn,” zo zei een tandarts het laatst, vertelde Marie-Louise de Bonbon.’
– ‘ Zij heeft nieuwe implantaten, geloof ik? Haar oude waren vergeeld – beweerde ze tenminste.’
‘ Zij kan het betalen, die omvolking in haar mond. Ach ja, Marie-Louise die haars ondanks steeds vaker met een mond vol tanden staat.’
– ‘ Dat krijg je van Houellebecq lezen. De passage over tanden herinner ik me uit Anéantir (ik heb het nageslagen – en ik las het net ook bij een andere recensent, over de tandarts): “ « Ouvrez. Ouvrez très grand » répéta patiemment Al Nazri une fois qu’il fut installé, presque allongé dans le fauteuil. C’était un jeune type, brun et aux cheveux courts, moins de trente ans probablement. Il ne ressemblait pas à un maghrébin, plutôt à un Syrien ou à un Irakien, en tout cas rien en lui ne laissait soupçonner l’islamiste, ni même le musulman ….. “
Dat gaat over Paul Raison, die kiespijn heeft, aan de linkerkant. Nota bene: gauche.’
‘ Vind je niet dat de associaties te talrijk worden en te snel gaan? Bij het lezen van de romans van M.H. bedoel ik. En de speaking names, zoals Raison ?’
– ‘ “Le coeur a ses raisons … ” Dit is Paul Raison, maar zijn broer Aurelius is van de romantische kant. Veel associaties? Dat is zo, dat ligt aan je zelf. Sommige mensen hebben veel minder associaties dan jij of ik. Die hebben minder gelezen en/of minder bizarre toestanden meegemaakt. Dus. Daar heb je misschien gelijk in, daarom moet je tussentijd nemen en niet alle romans kort achter elkaar lezen. Niet te gulzig lezen. Gourmet en niet gourmand.’
‘ Nou, dit bijvoorbeeld, over die tanden: waarom denk ik nu onweerstaanbaar aan Ivoren wachters van Vestdijk?’
– ‘ Waarom niet?! Vind je het onprettig? Ik voel me daar juist reuze comfortabel bij! Wie associeert Houellebecq nou met Simon Vestdijk? Philip Corvage is aankomend kunstenaar met permanente kiespijn en Aurelius Raison is restaurateur met een broer die kiespijn heeft. Als dat geen intertextualiteit is! Dat is toch prachtig?!’
‘ Oké, goed, t’as raison, ik zit nu met lange tanden te kauwen, dus we kappen er even mee. Hou even vast dat omvolking ook over migrerende tanden kan gaan.’
– ‘ Aha, zit je soms daarom met lange tanden te eten? Vanwege die niet te stelpen migratie?’
‘ Ook, ook, en vooral vanwege de lamlendige politici, die zeggen daar niets tegen te kunnen uitrichten, behalve ronken, ronken, zwatelen en nogeens ronken. Ze maken ook het asielrecht tot een aanfluiting. Waarom verzuipen er eigenlijk zo weinig politici? Ze gaan (bijna?) niet dood aan Sars-Covid, ze raken niet gehandicapt door de bijwerkingen van die experimentele gen-therapieën die ze ons pressen in te laten spuiten voor een QR-code, en ze verzuipen niet of nauwelijks. Dat is toch uiterst verdacht, vind je niet? Op z’n minst is het reuze hinderlijk. Al die levende politici, die ons voor de voeten lopen.
Zeg, is dat zo vreemd, als je opgaat voor euthanasie en de kliniek via een bordeel binnenkomt? Voorspel op het Paradijs? Ja, ik ben een optimist, en ik heet niét Aurelius, en ik ben geen stoïcijn. Houellebecq vermomt het hier als vergissing, dat verkeerde huisnummer, maar volgens mij is het een súper-Freudiaanse Fehlleistung. Dacht je niet?
Macron en Sunak die op elkaar toesnellen. Wat bedoel je daarmee? ’
– ‘ Incest. Politiek-financiële incest. Zoals in Anéantir incest tussen Paul Raison en zijn nichtje Anne-Lise (dochter van Cecile) plaatsvindt. Nou ja, steriele incest, met condoom, neem ik aan.’
‘ Juist, ik vat ‘m. Macron en Sunak komen beiden bij het Rothschild-bankgebeuren vandaan. Macron heeft er zijn fortuin gemaakt en Sunak (die via zijn huwelijk al rijk was) heeft er zijn vermogen ongetwijfeld vergroot. Zowel Macron als Sunak horen bij de WEF-club van Klaus Schwab, die intussen zelfs aan de EU marsorders uitdeelt. Daar komen wij als burger-stemmer-kiezer dus nooit tussen. Hoe hard men ook schreeuwt, blèrt en gilt dat we heus in een democratie leven, omdat we immers mogen stemmen.’
– ‘ Tja, jij hebt ongetwijfeld ook die gewichtige enveloppen in je brievenbus gekregen, in verband met onze verkiezingen op 15 maart 2023, inzake de Provinciale Saten en Waterschappen? Wat daar van te denken, nietwaar?
Anéantir is politiek minstens net zo naargeestig als Soumission. Ons politieke systeem is er miserabel aan toe, en onze “elite” deugt voor geen millimeter. Onze politici liegen dat ze scheel zien, ze beduvelen, bedotten en bedonderen ons. Denk alleen maar aan de sabotage door de CIA, Noren en Britten van de Nord Sea pijplijn, in Amerika is net het broodje-aap-verhaal rond de bestorming van het Capitol (Sicknick en de QAnon-shaman) uit de doeken gedaan en als kers op de taart: de van tevoren bekokstoofde en geplande Oekraïne-proxy-oorlog, die tussen de VS/NAVO en Rusland wordt uitgevochten, om de Amerikaanse hegemonie te bestendigen, en waar de meeste mensen hardnekkig in blijven geloven als een gerechtvaardigde strijd tegen “de Rus” en vóór onze “Waarden.” Het (literaire) boerenbedrog is alleen nog niet doorgedrongen tot de meeste recensent-besprekers van het boek, althans, die ik tot nogtoe heb gelezen. Dat was bij Soumission net zo. Houellebecq is een schrijver die zijn vak verstaat, voor ieder boek grondige en serieuze research doet, en …… die de maatschappelijke sfeer veel en veel beter aanvoelt en begrijpt wat er in de wereld aan de hand is, dan alle politici, hun ambtenaren en hun ingehuurde deskundologen bij elkaar. Denk maar aan wat hij in Soumission nauwelijks impliciet en nauwelijks verholen voorspelde. Zijn voorspelling kwam uit op de dag dat het boek werd gepresenteerd – ik bedoel de aanslag op Charlie Hebdo. Jammer voor ons, maar het is blijkbaar niet anders.
“ La victoire du Rassemblement national était inconcevable, mais ça faisait cinquante ans qu’elle était inconcevable, et des choses inconcevables, parfois, se produisent. Le décalage entre les classes dirigeantes et la population avait atteint un niveau inouï dans les petites villes de province, les mouvements sociaux qui s’étaient produits ces dernières années n’étaient à son avis qu’un début timide ; par ailleurs la haine raciale atteignait des niveaux inédits en Europe, et ça n’était pas près de s’arranger.” (Anéantir, ISBN 978-2-0802-7153-2, 532)
Ik las ergens over Anéantir: “ … le roman raconte bien la marche vers le néant d’une société occidentale à bout de souffle.” Een Westerse maatschappij die op apegapen – à bout de souffle, naar adem snakkend – ligt. M’n liefje, wat wil je nog meer? Realistischer kan het me dunkt niet.’
‘ Juist. Daarom blijven er zo veel mensen naar de stembus sjokken. Niet vanwege de democratie, maar vanwege the willing suspension of disbelief.’
