(14 juli 2019)
‘ De film A Few Good Men, van Aaron Sorkin, vertelt op aanschouwelijke wijze het realistische verhaal van de klokkeluider. Het vergaat klokkenluiders bijna overal bijna altijd slecht. En dat is eigenlijk nog een levensgroot understatement. Dat komt hoofdzakelijk doordat een klokkenluider meestal het feilen en falen van de ultieme verantwoordelijken aan de kaak stelt. Die eerst- en laatstverantwoordelijken zitten hoog in de hiërarchische boom en wanen zich onaantastbaar. Jammer genoeg blijken ze dat vaak ook te zijn: onaantastbaar.
Wie weet nog wie Ad Bos is? De klokkenluider van de Bouwfraude. De “woningnood” bestaat nog steeds en niemand interesseert zich tegenwoordig een mallemoer voor een parlementaire enquête. Wat schiet je ermee op? Een aantal politici komt door zo’n PE in de schijnwerpers, verdient er een extra toeslag mee, en dat is het dan.
Daar ga je met je Rechtsstaat, je Democratie en je Verlichting. Of niet soms?
In A Few Good Men, blijkt de bron van narigheid, de commandant van de basis te zijn: kolonel Nathan Jessup (sterk gespeeld door Jack Nicholson).
Voor het falen bij onze Belastingdienst blijken – volgens de journalist Robert Giebels – politici de begin- en eindverantwoordelijken, dus niet per se en automatisch de ambtenaren van de belastingdienst, noch de staatssecretaris die de ambtenaren met karrevrachten opdrachten opzadelt, op bevel van de Haagse politici.
De klokkenluider in A Few Good Men heet William T. Santiago, een Amerikaanse marinier op de maritieme basis Guantánamo Bay. De film begint met de nachtelijke overval van Santiago, die in bed ligt, door twee van zijn pelontongenoten: korporaal Harald Dawson en marinier eerste klas Loudon Downey. Dawson en Downey onderwerpen Santiago op bevel van hun pelotonscommandant luitenant Kendrick aan een code red, een onofficiële en verboden strafbehandeling waaraan de militairen collega’s onderwerpen die buiten de boot vallen. Santiago overlijdt, naar later blijkt omdat hij aan een hartkwaal lijdt. Het aftapen van zijn mond wordt hem fataal.
De bevelvoerende officieren kolonel Jessup en luitenant Kendrick ontkennen onder ede dat zij de code red op Santiago bevolen hebben. Kolonel Jessup gaat door roeien en ruiten om te verhelen dat hij de eerstverantwoordelijke is, en schuwt ook meineed niet.
De parallel tussen de Amerikaanse mariniers op Guantánamo Bay en de Nederlandse Belastingdienst wordt pikant wanneer je inziet dat het de beide klokkenluiders – de marinier Santiago en de ambtenaar bij de Belastingdienst die misstanden bij het toekennen en invorderen van Toeslagen aankaartte – in eerste aanleg alleen om een enkel en een er simpel ogend symptoom, was te doen. Het schietincident op Guantánamo Bay was weliswaar, zeker in die context, kritiek, maar wat de affaire Santiago tenslotte aan het licht brengt, is veel ingrijpender en fundamenteler, namelijk: onbetrouwbare hoofdofficieren die normen en waarden, de code, aan hun laars lappen. Bij de Belastingdienst gaat het om gezinstoeslagen die de kat de bel aanbonden. De rot zit echter meestal dieper en is veel uitgebreider en veel wijder vertakt dan hij zich aan de oppervlakte laat aanzien.
De ambtenaar-klokkenluider bij onze Belastingdienst zag dat er dingen misgingen bij het behandelen en afhandelen van toeslagen die voor de inkomenspositie van Nederlandse burgers belangrijk zijn, en de marinier Santiago bood schriftelijk aan om te vertellen wie er onwettig en onnodig het vuur had geopend op zijn tegenvoeter aan Cubaanse zijde. Santiago bood die informatie aan in ruil voor zijn overplaatsing van Guantánamo Bay. Hij kon niet meekomen met het daar gehanteerde straffe fysieke regime, vanwege zijn zwakke hart.
Zowel de Amerikaanse mariniers – zeker de hoofd- en opperofficieren – als de Tweede Kamerleden leggen een ambtseed af, waarbij zij beloven naar eer en geweten het land, het Algemeen Belang, te dienen.
De vraag hoe serieus zo’n eed door de respectieve echelons wordt genomen, is minsten zo interessant.
(Belastingdienst-)ambtenaren die vanwege de democratisch gekozen politici worden gepiepeld met een structurele barrage van opdrachten en taken, die vooral hun oorsprong lijken te hebben in opportunistische scoringsdrift van de respectieve politici, zonder dat die politici beseffen wat de effecten van die opdrachten zijn (of daar naar talen), gooien op den duur hun kont tegen de krib. Hun reactie zal tenslotte zijn: jullie nemen ons niet serieus, dan nemen wij jullie ook niet serieus en geven we je geen informatie. Dat is natuurlijk funest voor “de democratie” en de rechtsstaat, maar heel normaal, lijkt mij.
De Haagse politici blijven bij de Belastingsoap buiten schot. Dat lijkt mij onterecht.’
– ‘ Nou en of dat onterecht mag heten. Het is een zoveelste bewijs van de substandaard kwaliteit van de (meeste) Haagse politici. Net zoals de kolonel en luitenant op Guantanamo Bay hun persoonlijke carrières boven het welzijn van hun manschappen stellen en daarmee het functioneren van de militaire organisatie ondermijnen. Dát kan levens kosten, en niet het niet-blindelings gehoorzamen van aanvechtbare bevelen, zoals kolonel Jessup niet nalaat op pompeuze wijze keer op keer te herhalen: “We follow orders or men will die!”
Substandaard-officieren geven ondeugdelijk leiding en ondermijnen daarmee het moreel van de aan hun zorgen toevertrouwde manschappen. Bovendien brengen ze daardoor de veiligheid van het land in gevaar. Hun beroerde kwaliteiten komen echter zelden aan het licht en meestal worden ze weggepromoveerd. Ze vallen bijna automatisch omhoog. In de politiek gaat het meestal niet veel anders. Denk aan de VVD’er Eric Wiebes die van de Belastingdienst naar het Groningse gasdrama werd gepromoveerd. En de energietransitie, in het kielzog van het Klimaatakkoord. De generaal Hans Leijten zal intussen vermoedelijk tot maarschalk bevorderd zijn.
Kijk voor een ander actueel praktijkvoorbeeld naar de lobby-activiteiten van de Amerikaanse generaal Michael Flynn. Mike Flynn bekleedt nota bene de positie die Nathan Jessup zou ambiëren.
Ik zal de recente klokkenluiders-affaires in Nederland met mijn pupillen behandelen aan de hand van deze uitstekende film, A Few Good Men.’
‘ Deze film zou verplichte stof voor alle politici moeten zijn, zeker voor Tweede Kamerleden in het kader van deze Belastingsoap. De vraag is alleen of ze het zullen snappen.’
– ‘ Tja, misschien dat sommigen ooit van Heller’s Catch 22 hebben gehoord? Want in zo’n Catch 22 situatie zijn de mariniers Dawson en Downey door hun leidinggevenden gebracht, net als John Yossarian in Heller’s verhaal. Dawson en Downey zijn altijd het haasje: als ze een ondeugdelijk bevel negeren zijn ze de pineut en ook wanneer ze een ondeugdelijk bevel opvolgen. Ze krijgen te maken met verschillende morele instanties en instituten die elk op eigen wijze en met referentie aan andere normen-sets over hun optreden oordelen.
Als de Haagse pipo’s en bimbo’s alleen de tamelijk eenvoudige basis-ingrediënten maar zouden behappen, zou dat al heel wat zijn. De wat abstractere en ingewikkeldere ethiek gaat ze vanzelf boven de pet.
Kijk naar de CDA-parlementariër Pieter Omtzigt en het lot dat hem beschoren lijkt: in stukjes gescheurd door zijn kongsi het CDA en door zijn collega-Kamerleden.’
‘ Terwijl Omtzigt een parlementariër is die doodgewoon doorsnee zou moeten zijn. Alle Kamerleden moesten zich op de Omtzige wijze kwijten van hun taak als controleurs van het kabinet en vertegenwoordigers van het VOLK.
Bizar, nietwaar, hoe de marinier Dawson de normen en waarden die hem en zijn maten tot kompas dienen, opdreunt: unit, corps, God, country. Terwijl hun officieren een loopje nemen met deze holle hullaballoo. Met zo’n fopspeen worden niet alleen de Amerikaanse mariniers bij de neus genomen, maar wij allemaal. De laatste fopspeen waarmee de nomenklatoera de meesten van ons om de tuin leidt heet “energietransitie”, die noodzakelijk zou zijn om de CO2-uitstoot te verminderen, vanwege de opwarming van de aarde, die vooral door CO2 zou worden veroorzaakt. Daarbij horen riedels over rentmeesterschap, duurzaamheid en toekomstbestendigheid. Deze holle kreten vind ik intussen de meest misselijkmakende, maar er zijn er meer in omloop in schier eindeloze variaties en varianten.’
– ‘ Ja, ja, CO2, natuurlijk. Behalve wanneer het om de uitbreiding van Schiphol gaat en om het niet-belasten van kerosine. Je ziet hoe simpel het is om ons tokkies bij de neus te nemen.’
‘ Sommige journalisten durven er nog over te schrijven. Die zijn net zo goed klokkenluiders. Laten we hopen dat het hen niet zo vergaat als de drie mariniers in de film van Aaron Sorkin.’
♦
A Few Good Men (2/8) Movie CLIP – A Woman to Salute (1992) HD
A few good men – Markinson Death
We Follow Orders or People Die – A Few Good Men (6/8) Movie CLIP (1992) HD
You Can’t Handle the Truth! – A Few Good Men (7/8) Movie CLIP (1992) HD
♦
Robert Giebels: De Belastingdienst: een loyale marionet in handen van de politiek / Volkskrant 24 augustus 2017, 2:00
Veel problemen bij de Belastingdienst zijn terug te voeren op de grillen van de politiek. ‘Den Haag’ verzint allerlei fiscale maatregelen waarvan de dienst maar moet uitzoeken hoe ze die uitvoert. Is er een oplossing?
Ben Ackermans: Oud-klokkenluider neemt het op voor lotgenoten: ‘Ze zitten meestal diep in de shit‘ / Brabants Dagblad 03-03-2018
https://www.bd.nl/alphen-chaam/oud-klokkenluider-neemt-het-op-voor-lotgenoten-ze-zitten-meestal-diep-in-de-shit~a0af6497/?referrer=https://www.google.com/
ALPHEN – Gerrit de Wit, zelf ooit klokkenluider, kreeg als expert tientallen andere klokkenluiders aan zijn tafel. Mensen die vergeefs hebben gepoogd een misstand aanhangig te maken, en daardoor de grond onder hun voeten zijn kwijtgeraakt.
Jelle Brandsma, Trouw 13 juli 2019, 1:00 / Gaat staatssecretaris Snel de Belastingdienst nu eindelijk temmen?
Menno Snel ging anderhalf jaar geleden veelbelovend van start als staatssecretaris. Hij oogstte lof. Maar door de toeslagenaffaire bij de Belastingdienst bladdert zijn imago af. Staat zijn antenne goed afgesteld?
De Belastingdienst stelde onlangs een klokkenluider op non-actief. Dat roept de vraag op: hoe staat het eigenlijk met het Huis voor Klokkenluiders? Antwoord: niet best. ‘Ze doen niet waarvoor ze zijn opgericht.’
Pim van den Dool: De behandeling van een klagende werknemer [klokkenluider] zet kwaad bloed bij SGP’ers. Ze verwijten het partijbestuur meer te geven om het imago van de partij dan om hun eigen mensen. / NRC 10 juli 2019
https://www.tomjanssen.net/