Citaten uit Hoofdstuk 10 van De verweesde samenleving van Pim Fortuyn: Onderwijs als instrument van vorming.
“ Er heeft zich een hardnekkig misverstand genesteld in ons soort samenlevingen. Wijdverbreid is het 
idee dat onderwijs gegeven moet worden om kennis over te dragen. Terzelfder tijd is men er in onderwijs en samenleving van overtuigd dat niets zo aan bederf onderhevig is als kennis.
Dit gaat zelfs zo ver, dat in onze kennisoverdracht veeleer de methode van kennisverwerving centraal staat, dan de kennis zelf, die immers op te zoeken valt en bovendien snel veroudert. Beide berusten op een uiterst vervelend misverstand. Onderwijs behoort in de eerste plaats vorming te zijn. Vorming die een leven lang meegaat, zo leert ons de ervaring.
Datgene wat men opdoet in de eerste twintig jaar van zijn leven, bepaalt grotendeels de verdere gang daarvan, mentaal, cultureel, sociaal en economisch. Die vorming vindt plaats in de intermenselijke relatie. De belangrijkste is zonder twijfel die tussen leermeester en leerling.[pagina 133] “
“In het onderwijs is van hoog tot laag die relatie van leermeester en leerling vernietigd. Als ze er nog is, is het omdat er nu eenmaal altijd leermeesters zijn die, tegen de stroom in, leermeester zijn en blijven. Gekoesterd worden ze overigens zelden, alleen nog door de leerling die het ziet en voelt. Het onderwijssysteem zelve marginaliseert hen maar al te vaak, omdat ze eigenzinnig, eigengereid en eigenwijs zijn, omdat ze het beter menen te weten dan de onderwijsprofessional, het management en de onderwijsbureaucratie en niet te vergeten de horde van collega-docenten die zich al lang heeft geschikt naar de hoge ogen die de nikskunde gooit, naar het bureaucratisch technocratisch conformistisch gedrag dat van haar wordt verwacht, wil zij overleven in deze onderwijswoestijn.
[ https://www.nrc.nl/nieuws/2021/02/22/onderwijsbeleid-is-meer-dan-geld-alleen-a4032776 ]
Het is allemaal begonnen met de invoering van de Mammoetwet door de katholieke minister van Onderwijs en Wetenschappen Jo Cals (KVP). Die behelsde een hervorming van het middelbaar onderwijs, die alleen kon worden gerealiseerd in grote scholengemeenschappen. Een belediging voor het begrip gemeenschap. Als die onderwijsinstituten in de meeste gevallen iets niet zijn, dan is het een gemeenschap. Hoe meer leerlingen, hoe minder zij iets van een gemeenschap met centrale collectieve normen en waarden weten te creëren. [pagina 137-138] “
Prof. Dr. W.S.P. Fortuyn (2002: 133,137-138): De verweesde samenleving. / Deze uitgave Karakter Uitgevers B.V., Uithoorn & Speakers Academy Uitgeverij B.V., Rotterdam / ISBN 90 6112 931 1 / ISBN (e-book) 978 90 452 0317 1
Nooit eerder vertoond interview met Pim Fortuyn – 15 augustus 2011