‘ Is het erg indien “men”  een Nederlands paspoort krijgt zonder het Nederlands behoorlijk te beheersen, zonder de Nederlandse taal goed/redelijk machtig te zijn?’

• ‘ Tja, dat hangt er vanaf wat “men” gaat doen in Nederland. Een professor in de rechtsfilosofie bijvoorbeeld, voor wie noch het Engels noch het Nederlands (noch enige andere “Westerse” taal) de eigen / moedertaal is, zal toch anders college geven dan …. enzovoorts. De uitzonderingen daargelaten, maar dat zijn de witte zwanen en iemand als James Kennedy telt niet mee, want die heeft een Nederlands-talige moeder, net als de Britse Nick Clegg van de Liberals – ik noem deze twee gevallen, omdat ze mij te binnen schieten.’

‘Zeker als de studenten van die professor grotendeels Nederlands als moedertaal hebben. Dan zal zo’n professor hoogstwaarschijnlijk zelfs een heel ander college geven, eerder dan anders college geven. Doceert zo’n persoon in een vakgebied waar Engels de lingua franca is, dan zal een gebrekkige kennis van het Nederlands minder als handicap ervaren hoeven te worden. Vooral als zij of hij een ster in dat vakgebied is.’

• ‘ Hmm, native speakers of the Dutch language? Autochtone Nederlandstaligen, met wellicht, of inmiddels hoogstwaarschijnlijk, gebrekkig en krakkemikkig Nederlands, als moedertaal. Cynisch gezegd: laat ze dan maar met elkaar in het steenkolen-Engels hakkelen, brabbelen en koeterwaalsen. Toch? We leven tenslotte in een droomdemocratie waarin iedereen geacht wordt gelijk te zijn. We’ll have to settle for less and even for more less.’

‘ Maak je laatste zin maar af met: there is no alternative. Of – en dat vind ik leuker: topless, more topless. In dat geval is less bijna altijd more. Alleen géén nepnudes, dat vinden de bevindelijken weer niet goed! Gewoon, gezond blank vlees – en veel graag! Goed, dat waren de grappen. Kijk, als je dat lamlendige, enge, evangelie predikt, dan kun je tegenwoordig zo de banencarrousel met vette verdienposities in rollen. Zie de ministers van onderwijs: allemaal komen ze in een gespreid bedje terecht. Laatst nog werd de ene professor gemaakt, de andere schopte het tot burgemeester, dat zijn solide verdienposities hoor.  Meneer Arie Slob van de CU en mevrouw Ingrid Engelshoven van D66 vallen straks ook vanzelf omhóóg. Okay, natuurlijk, zo gaan die dingen nou eenmaal. Laat ik het toch maar iets minder cynisch en wat praktischer framen: de technische studies (met Engels als lingua franca) overvleugelen in ons kikkerlandje de studies waarin Engels niet de lingua franca is.’

• ‘ Conclusie: dus, moeten “we” in Nederland (en Vlaanderen?) maar zo veel mogelijk technische studies gaan doen, inclusief de financieel-technische voodoo-studies? Dan hebben “we” geen last meer van het Nederlands.’

‘ Zie je wel? Probleem opgelost. Maar wat tekent Hajo de Reijger dan? Ik zie mensen (migranten, exoten …?) die een hek beklimmen, omdat ze ergens in of uit willen.’

• ‘ Precies: ze willen een barrière over, teneinde ergens binnen te geraken of naar buiten te komen. Hajo tekent heel creatief een bladzijde met lijntjes – uit een schrift (nota bene: schrift, van schrijven weet je nog?) als hek en ladder tegelijk. Over een hek en omhoog op de maatschappelijke ladder. Welke ladder en als wat dan? Je hebt zelfs voor krantenbezorger nog enig alfabetisme nodig, al kun je met huisnummers lezen een eind komen, da’s waar.’

‘ De standaardfoto’s van “Wir schaffen das” kennen we intussen allemaal. Van hieruit kan iedereen voor zichzelf een verhaal maken, waarin de Nederlandse taal centraal staat.’

• ‘ Ha, ha, ha, Make the Netherlands great again!  Speak Dutch and buy our own brands!  Nu even serieus. Logisch geredeneerd: hoe meer niet-Nederlandstalige exoten de politici binnenlaten of binnenhengelen, hoe meer en betere opleidingen Nederlandse taal ze zouden moeten optuigen. Toch? In het kader van de inburgering, de participatiemaatschappij, en de verdere overbekende reutelende riedels.’

‘ Ho, wacht even, je hebt het over politici hè, niet over normale mensen. Dat een kant van de medaille: pure suffigheid. Er is echter nog een andere kant, en wel: dat beplaalde gremia helemaal geen belang hebben bij grote groepen mondige jonge mensen. Die vinden het wel best dat het gros van de exoten tenminste een generatie semigeletterd en ongeorganiseerd blijft. Paul Scheffer stipt onder andere dat scenario aan in het tweegesprek met Roderick Veelo, over (im-)migratie en klimaat. De “werkgevers” hebben belang bij onmondige arbeidskrachten die net aan functioneel gealfabetiseerd zijn, de rekening op de middellange en lange termijn voor die operatie, die leggen ze bij de burger neer. Dat hebben ze tenslotte eerder gedaan; met Marokkanen/Berbers uit de Rif en met Turken uit Anatolië. Bedenk dat we met “politici” (beroepspolitici) van doen hebben en niet met mensen die denken als jij en ik, om maar wat te noemen. ’

• ‘ Ach gut, dat is waar ook. Dat was ik weer even vergeten. Beroepspolitici. Bestaat er iets ergers? Is het niet dat een heleboel van die personen zich niet fatsoelijk kunnen uitdrukken in hoog-Nederlands? Tja, waar hebben we het dan over?’

‘ Bovendien, als zo’n persoon een kleurtje heeft, dan is ‘t niet erg. dat is authentiek, dat hoort bij de inclusiviteit van het exotisme. Ja jôh de wereld wordt enkel gecompliceerder, wat dacht jij nou. Vandaar dat de beide Kamers zo blank zijn.’

• ‘ Alsof blank zijn een garantie is voor je Nederlands goed beheersen. Kom nou toch.
  Als je het vanuit die hoek beschouwt, en je redeneert even door, dan zou je de beide dames die pleiten voor verlagen van de taal-standaard als useful idiots, waterdragers, kunnen beschouwen. Ervan uitgaande dat zij oprecht begaan zijn met de nieuwkomers en niet louter als influencers voor de poppenspelers opereren. ‘

‘ Ik blijf het vreemd vinden dat heel veel mensen terugschrikken voor het “hebben van bepaalde gedachten,”  het de revue laten passeren van andere scenario’s dan die volgens welke de massa en de kudde redeneren, denken en doen. Betrappen ze zich op ongewone gedachten (op “zondige” gedachten), dan bestraffen zij zichzelf (dat doet hun superego) als cynisch of nihilistisch – tegenwoordig is de kwalificatie complotdenker heel erg vreselijk! – en ze drukken die gedachten gauw weg, als die gedachten überhaupt al bij hen zouden opkomen, en niet ergens in het vóóór-vóóór-bewuste al uitdoven.’

 

♦

Burgerplatform “De nieuwe wereld”   –  19 november 2020

<< Ad Verbrugge in gesprek met Jacqueline Bel, hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde, over ontlezing bij jongeren en de staat van taal in het algemeen. “Het is absurd dat aan de eigen moedertaal niet meer aandacht wordt besteed.”

Onlangs heeft Bel met een aantal anderen in een artikel haar zorgen geuit over het taalniveau in Nederland. Inmiddels heeft ongeveer een op de vier middelbare scholieren moeite om überhaupt een tekst te lezen. Dat is niet enkel funest voor het taalvermogen, zo vertelt Bel. “Als je niet een tekst van enige complexiteit kunt lezen, dan betekent dat dat je eigenlijk niet in een democratisch systeem kunt functioneren.” Je begrijpt dan immers nauwelijks wat de overheid zegt en hoe het politieke en maatschappelijke gesprek wordt gevoerd. Natuurlijk wordt er via beelden en sociale media ook veel gecommuniceerd, maar dat is nog niet voldoende om ook te kunnen begrijpen. “Er gaat ook veel verloren aan culturele kennis en erfgoed.”

Deel van het probleem is het idee dat taalontwikkeling en lezen voornamelijk thuis moet gebeuren. Bel: “Daarmee creëer je een structurele ongelijkheid.” Sommige ouders zullen dat namelijk wel doen, maar vele vaak lager opgeleide ouders niet. Bovendien betoogt Bel dat “de eisen die aan het leesonderwijs worden gesteld te laag [zijn], waardoor je ook geen behoorlijk eindniveau bereikt.” Ze benadrukt het belang van een verhaalcultuur op de lagere school. Zo krijgen kinderen al vroeg een cultureel erfgoed mee en ontstaat een gemeenschappelijke referentiekader. Zoiets kost moeite en spreekt in onze beeldcultuur niet voor zich. “Als je probeert een boek te lezen en de rest uit te schakelen, dat iets waar je je in moet trainen.”  >>

 

<< Politiek vindt dat studie Nederlands moet aanblijven

De Tweede Kamer wil dat minister Van Engelshoven (Onderwijs) universiteiten dwingt om de studie Nederlands te blijven aanbieden. Omdat het niet langer rendabel is, stopt de Vrije Universiteit in Amsterdam met de studie. Maar de Kamer vindt het vak te belangrijk om die keuze aan universiteiten over te laten.

Hans van Soest, Het Parool 24 februari 2019, 12:24 >>

 

 

 

 

 

Tags: Hajo de Reijger – politiek illustrator NRC, het Nederlands, immigranten, lees- en taalvaardigheid, ons onderwijs, taalachterstand