‘ Gek hè. Meneer Van Holsteyn kan de jure, formeel en theoretisch waterdicht, alle gelijk van de wereld hebben, en toch voelt het voor mij niet lekker?’

• ‘Wat precies, voelt niet lekker?’

‘ Nou, zoals het met het Oekraïne-referendum is gegaan en daarna, met de afschaffing van de mogelijkheid voor ons burgers, een referendum op te tuigen, door dit kabinet. Het zal Staatsrechtelijk vermoedelijk kloppen – al heb ik daar zo mijn twijfels over – maar toch voelt het niet lekker.’

• ‘ Je bedoelt, althans zo vat ik het “analogistisch-met-het weer” maar even huiselijk samen, dat er een verschil bestaat tussen de exacte democratische temperatuur, een gevoelstemperatuur bij de mensen ten aanzien van de democratie waarin zij eventueel leven, en het uiteindelijke democratische comfort dat door die mensen wordt ervaren.’

‘Dat vind ik helemaal geen gekke vergelijking, weet je dat? ‘

 

• ‘ Tja, ik ben maar een amateuristische leek, bedenk dat wel hè. Meneer Van Holsteyn is ook deskundig wat politiek gedrag betreft, dus misschien kan hij een of meerdere duidingen bieden, aanreiken, voor allerhande gedrag van mensen dat geloofwaardig op politiek handelen van de (regerende) politici zou zijn te herleiden?’

‘ Nou, wat bijvoorbeeld de “bedreiging” van OMT-leden aangaat, ligt dat open en bloot voor de hand, dunkt mij, maar het gaat mij juist om gedrag dat niet meteen en duidelijk op politieke consequenties valt te herleiden. Bijvoorbeeld de olifant in de kamer: stemgedrag. Waarom blijven zo veel mensen om de vier jaar stemmen? ‘

• ‘ Ik vermoed dat de meeste mensen denken dat om de vier jaar stemmen, op de wijze en in de vigerende kaders zoals dat momenteel al jáááren plaatsvindt, “de Democratie” in stand houdt. Dat vind ik weliswaar een steeds vreemdere redenatie, maar tot nog toe is dat officieel de geldende. Taalkundig-grammaticaal zal het wel kloppen. Semantisch, dat weet ik niet meer.
  Voor de goede orde: politiek handelen, dat door de kiezer wordt gewenst en waartoe de politici zijn ingehuurd en gemandateerd door de kiezers. Ik kan weinig – en dat wordt steeds minder – causale verbanden ontdekken tussen wat politci doen of laten en wat ze mij hebben beloofd, waarom ik op ze heb gestemd. John Dunn legt daar de vinger op. Ik kan ze ook niet tussentijds terugfluiten, middels referenda.

  Toch vind ik het – zacht gezegd – vreemd dat dit maar kan voortzieken. In Trouw staat een ingewikkeld commentaar, waar het kiesstelsel en indirect ook de grondwet er geloof ik zelfs met de haren bij wordt gesleept, om aan te tonen dat het toch niet anders kan dan als het nu gaat, terwijl bijvoorbeeld Maurice de Hond met een relatief simpele en praktische oplossing lijkt te komen, om ministers en Kamerleden doodgewoon bij de les te houden – dáár gaat het tenslotte om. Staatsrechtelijke puriteinen en fundamentalisten moeten hun gevoeligheid voor mogelijke kleine schoonheidsfoutjes maar opzouten en loyaal meehelpen om die eventuele vlekjes weg te werken.’

‘ De status quo is de zittende nomenklatoera aan het hart gebakken – indien ze tenminste over zo’n orgaan beschikken. Wij, burgers, zijn er om het idee van een Democratie in stand te houden en de politici te legitimeren, terwijl je toch zou denken dat het andersom is bedoeld: dat de democratie er voor de burger-kiezer is, en “men” moeite noch kosten zou sparen om die match optimaal te houden.
Ach, het zal wel goed zijn, denk je ook niet? Wij hebben er tenslotte niet voor doorgeleerd en als het je echt gewetensconflicten oplevert, dan stem je niet. Dat laatste is tot op heden, bij mijn weten, nog niet strafbaar gesteld. Die systeemdwang is nog niet ingevoerd. Niet-stemmen is voor mij geen boycot, maar gewoon een oprechte vertaling in gedrag van het feit dat ik tussen de diverse politieke merken en pipo’s niets en niemand om te kiezen kan ontwaren. Dat vind ik erg frustrerend en van weinig democratisch besef en gehalte bij de beroepspolitici getuigen.’

• ‘ Over die al dan niet-strafbaarheid bij niet-stemmen, kan in ieder geval geen referendum worden gehouden. Toch?’

 

 

♦

 

John Dunn   –  https://yalebooks.yale.edu/book/9780300179910/breaking-democracys-spell

 

Yasha Mounk (2018): The People VS. Democracy  /  ISBN   9780674976825

https://www.hup.harvard.edu/catalog.php?isbn=9780674237681

https://www.nytimes.com/2018/03/14/books/review-people-vs-democracy-yascha-mounk.html

 

 

 

Tags: dagblag Trouw, democratie, John Dunn Engelse politiek-filosoof, Joop van Holsteyn politicoloog, nep, referendum