‘ Is grote literatuur blijvend, duurzaam, toekomstbestendig?’ vraagt Dinah. ‘Aleid Truijens (AT) gebruikt in haar beklemmende column het woord “toekomstproof,” alleen is de toekomst die zij schetst het onderwijs dat er voor is bestemd niet echt waard.’
Ilham: ‘ Ik herformuleer jouw vaststelling naar: het onderwijs dat AT beschrijft, prijst die toekomst af en maakt haar minder waard. Tenminste, voor de generatie – en binnen die generatie in het bijzonder voor de respectieve cohorten leerlingen – die dat onderwijs niet kan omzeilen, zich daar niet aan kan onttrekken, door uit te wijken naar plekken waar deugdelijk onderwijs wordt verstrekt. Zoals hier, bij ons bijvoorbeeld.’’
Dinah: ‘ Of in een buitenland. Mijn nichtjes zijn naar kostschool in Genève gestuurd en een neef van mij mag in Oxford gaan studeren. Dus die ontspringen de dans, want hun ouders en hun voogd kunnen het betalen.
Maar dat is niet voor iedereen weggelegd. Bovendien, wanneer je als ouders zelf geen goed onderwijs genoten hebt, of zelfs helemaal geen onderwijs, dan weet je niet wat goed onderwijs is, dus ben je als kind van zulke ouders weerloos. Het is de staat, de overheid, die je moet kunnen vertrouwen in en met het aanbieden van deugdelijk onderwijs.’
‘ Vlak het verschil in intelligentie ook niet uit. Sommigen kunnen goed onderwijs aan en voor anderen is en blijft goed onderwijs gewoon te hoog gegrepen, te moeilijk. Dat erkennen, is geen schande. Daar moet je niet krampachtig over doen. Bijna iedereeen kan een rijbewijs halen en een vak leren. Bij sommigen duurt het misschien wat langer. So what?’
‘ Wanneer de nomenklatoera van een staat het neoliberalisme als ideologie heeft omarmd en geabsorbeerd, dan ben je toch in de aap gelogeerd,’ zegt Ilham. ‘Ik vermoed dat de pipo’s, jojo’s en bimbo’s die dat “curriculum.nu” hebben bekokstoofd, zelf niet echt hoog-geletterd kunnen worden genoemd, geen noemenswaardige intellectuele bagage in hun rugzakjes meedragen. Kijk maar eens op de site en lees het proza dat daar wordt gedebiteerd. Toch zitten zulke pipo’s aan de knoppen.’
Dinah: ‘Om de zaak naar de knoppen te helpen, jazeker. En het schijnt allemaal democratisch en legaal te gebeuren. Is dat niet verbijsterend?’
‘ Voor dit onderwijsdrama kun je heel goed het frame van “de samenzwering zonder samenzweerders” van Karel van Wolferen gebruiken,’ meent Ilham. ‘ net als in het geval van “Het Project Europa” dat momenteel in de naargeestige fase is beland waarin het zit. Dus: ooit begonnen als de begrijpelijke EGKS, is het steeds verder uitgedijd – de bloemkool-groei-wijze – waarbij gevestigde belangen die oorspronkelijke idee zijn gaan overwoekeren en er geen weg terug meer was (de deur op slot gedraaid en door invoeren van de euro de sleutel weggegooid), omdat de elite, via oligarchie, langs establishment, tot nomenklatoera en minkukel-mafia verloederde.’
‘ De econoom-bankier Lex Hoogduin vertelt zinnige dingen over de EU en de euro in Café Wetschmerz. Jammer dat de interviewer zich te nadrukkelijk manifesteert, want Hoogduin stond af en toe op het punt iets interessantes te vertellen als hij werd onderbroken. Desniettemin krijgt hij de kans scherpe analyses te geven en verrassende inkijkjes te presenteren. Dit krijg je op de mainstream media niet te zien.’
– ‘ Toch vraag ik me af waarom Klaas Knot boven Lex Hoogduin werd verkozen. Ik verdenk “sommige gremia” ervan helemaal geen realistische scenario’s voor de EU te willen. Dit verdienmodel bevalt hen blijkbaar best. Dat kan ik niet onomstotelijk bewijzen en de spin gaat natuurlijk een heel andere kant op. Er zijn geen samenzweerders aan te wijzen. Door buitenstaanders al helemaal niet.’
‘ Die samenzwering zonder samenzweerders van Van Wolferen vind ik een bruikbaar denkmodel met een soepel narratief als bijsluiter,’ zegt Dinah, ‘ bij het onderwijs begonnen de aftakeling en de bloedarmoede met met de Mammoetwet van Jo Cals, dat ging verder bergaf via tweefasenstrcutuur, studiehuis, en wat al niet, tot nu de laatste fad, die dus curriculum.nu is gedoopt. Ik had er nog niet van gehoord en las het in de column van Aleid Truijens. Allengs werden de idealen die aan de eerste onderwijshervormingen ten grondslag lagen (het onderwijs zo toegankelijk mogelijk maken voor iedereen en weg met elitaire structuren), vervangen door belangen en nu zitten we met onderwijs als weer een verdienmodel. Het proces voltrok zich sluipenderwijs en ongemerkt. Net wat Van Wolferen zegt: er is geen samenzwering of complot en het is er toch ook wel degelijk, maar dan conspiracy als autonoom verschijnsel, zonder aanwijsbare aanstichters. Iedereen die ervan eet – dus de share- en stake-holders – weet aan welke kant de boterhammen worden gesmeerd en hoe ze worden belegd en niemand gaat tegen haar eigen belangen in.
Het model leidt een eigen leven, een zelfstandig bestaan, en wordt in leven gehouden door de stake-holders die grote belangen hebben bij het voortbestaan, het onderhouden en de uitbouw ervan.
De EU is inderdaad een ideaaltypisch voorbeeld. Die is intussen vooral een banencarrousel, een uiterst lucratief verdienmodel voor een EU-nomenklatoera, met als meest recente en zeer effectieve dreiging (na Rusland en het werelterrorisme), de eschatologische klimaatverandering, die is geoperationaliseerd als energietransitie, als een direct sub-verdienmodel.’
‘ We staan er met ons allen bij en we kijken ernaar. Terwijl de “institutionalisering van onwetendheid” (Rebecca Gomperts) zich voltrekt.’
– ‘ Bij Geweldige Boeken denken we onder andere aan de roman Karakter van Ferdinand Bordewijk. Die hebben we net gelezen en besproken. Ik had nog nooit van het boek gehoord.’
‘ Bizar, nietwaar? Terwijl we het fenomeen “schuld” (zowel moreel als financieel) en abortus (had Jocaba Katadreuffe abortus laten plegen als dat eenvoudig had gekund?) tot in detail hebben uitgebeend aan de hand van een roman uit 1938, door een steile witte man geschreven, nota bene.’
– ‘ Wij hebben op de middelbare school nog net niet verplicht tijd moeten besteden aan het opstellen van business-plannen en marketing-sales-modellen, zoals ze nu moeten, maar Bordwijk werd niet behandeld.’
‘ Wij hadden Karakter vermoedelijk nooit gelezen, ware het niet dat onze mentor-moderators het onder onze aandacht hadden gebracht en de besprekingen leidden. Toen gingen er voor mij opnieuw werelden open. Je weet nou eenmaal niet wat je niet weet en daarom zijn goede docenten, die veel weten, absoluut onmisbaar.’
– ‘ Karakter is in 1999 in het Engels vertaald, maar ik weet niet hoe het boek verkoopt. In ieder geval vind ik het een uiterst toekomstbestendig verhaal dat nu springlevend actueel is.’
‘ Hiermee zijn we bij het thema vertalingen aangekomen. Net als de sloop van ons onderwijs zit ook de klad in de vertaal-business.’
– ‘Zou jij weten op welke politieke partij je zou moeten stemmen om ons onderwijs weer op de rails te krijgen. ’
‘ Geen flauw idee. Welk politiek merk is er nou onbesmet door het neoliberale virus? Mijn energierekening is net met dertig (30) euro verhoogd, zag ik op mijn giroafschrift. Dus de energietransitie-pipo’s zijn begonnen met cashen, begrijp ik. Moet ik straks gaan shoppen naar een andere energieleverancier? Om na een jaar te merken dat die net zo goed hogere tarieven hanteert en misschien zelfs nog hogere. Moet ik me daar al die rompslomp voor op de hals halen? ‘
– ‘ Toch maakt iedereen ons wijs dat we in een vrije-markt-economie leven, vanwege de Verlichting, de Mensenrechten, de Democratie, de Euro, de Wereldvrede en nog veel meer.’
‘ Nog even doorgaan met de riedel en je gaat op Donald Trump lijken, al die jokkebrokkerij. Al is het in jouw geval jokken-in-commissie. Zie je wel, je pony begint al oranje te kleuren, dus kappen met die leuterprietpraat.’
– ‘ Weet je, er is tegenwoordig in deze contreien zo veel geld, dat je daar niet meer echt voor hoeft te werken. Alles wat je moet kunnen, is weten hoe je een deel – liefst natuurlijk een heel groot deel – van al dat geld bij jezelf krijgt. Daar is ons huidige “onderwijs” op toegespitst en toegesneden. Want dat kun je leren, daar zijn allerlei trucs voor. Dat onderwezen ze nog niet zo lang geleden alleen nog op dure business schools, maar die trukendoos wordt steeds meer gepopulariseerd en “gedemocratiseerd,” want er wordt gewoon te veel geld gedrukt.’
‘ Alleen weten ze dat in de onderwijsbioop zelf nog niet. Dus gaan de arme docenten, leraren enzovoorts deze zomer besteden aan zinloos gefröbel met curriculum.nu, in plaats van dat ze geweldig goede boeken kunnen lezen.’
